୧୦
[box type=”shadow” align=”” class=”” width=””]ନାଚୁଣୀ …ବିଶିଷ୍ଟ ନାଟ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ, ନାଟ୍ୟ ଲେଖକ ଭାନୁ ଭାରତୀଙ୍କର ଏକ ଅନବଦ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି । ଭାନୁ ଭାରତୀଙ୍କର ଏହି ଲେଖାଟି ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାରେ ଲିଖିତ ଏକ ପୁସ୍ତକ ଯାହାକୁ ସଂଗୀତ ଓ ନାଟକ ପ୍ରିୟ ପାଠକ ମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ଭାଷାନ୍ତର କରି ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି ଲେଖିକା ଅଞ୍ଜଳି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ । ଏହା ଏକ ଧାରାବାହିକ ଲେଖା। ଅଞ୍ଜଳି ଆଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଏହି ଉଦ୍ୟମ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ପ୍ରତି ଏକ ବଳିଷ୍ଠ ସହଯୋଗ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ଓ ଏହି ସହଯୋଗ ଓଡ଼ିଶାର ନୃତ୍ୟ ଓ ସଂଗୀତରେ ମଧ୍ୟ ନୂତନ ଚିନ୍ତନକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ । ନାଚୁଣୀର ଚରିତ୍ରଟି ଅତି ସାମାନ୍ୟ ଜଣାଯାଉଥିଲେବି ଏକ ଅସାମାନ୍ୟ ନାରୀ ଚରିତ୍ର ଯାହାର ନିଜ ଦେହ ଉପରେ ବି ନିଜର କିଛି ଅଧିକାର ନାହିଁ । ସମାଜରେ ନିନ୍ଦିତ, ଲାଂଛିତ ଏକ ଝିଅ ନାଚୁଣୀ ଯାହାପାଇଁ ଅନ୍ୟର ସହୃଦୟତା, ପରିବାର, ପିଲା ସବୁ ସ୍ଵୋପ୍ନ । ହୁଏତ ଚରିତ୍ରଟିକୁ ଆମେ ସମସ୍ତେ ପଢିବା ଜରୁରୀ , ନାଚୁଣୀର ଅନ୍ତର ବେଦନା କୁ ବୁଝିବା ଜରୁରୀ ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏଠାରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି – ନାଚୁଣୀ। ଭାନୁ ଭାରତୀଙ୍କର ଏହି ମହାନ ନାରୀ ଚରିତ୍ରଟିକୁ ଆପଣମାନଙ୍କ ନିକଟରେ ନୃତ୍ୟାଭିନୀତ ଫୋଟୋ ମାଧ୍ୟମରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ଓଡିଶୀ ନୃତ୍ୟାଙ୍ଗନା ଭାଗିରଥି ସାହି। କାଠମାଣ୍ଡୁ ନେପାଳରୁ ଆସି ଓଡ଼ିଶାରେ ରହି ସେ ଓଡିଶୀ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ରରୁ ନୃତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଗ୍ରହଣ କରିବା ସହିତ ବିଶ୍ଵର ବିଭିର୍ନ୍ନ ଦେଶରେ ଯାଇ ନିଜ କଳାକାରୀତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛନ୍ତି । ଭାଗିରଥି ସାହିଙ୍କର ଏହି ଅକୁଣ୍ଠ ସହଯୋଗ ପାଇଁ ସମଧ୍ୱନି ବିଶେଷ ଭାବରେ ଉପକୃତ । – ସମ୍ପାଦକ[/box]
ସମୟ କ୍ରମେ ସେ ଜଳି ଥିବା ରଶିର ପାଉଁଶ ବି ଉଡ଼ିଗଲା । କଂପାନୀରେ କିଛି ନୂଆଁ ଲୋକ ଭର୍ତ୍ତି କରିଥିଲେ କପୁର ସାହେବ । ସେ ବସି ବସି ତାଙ୍କୁ କ’ଣ କ’ଣ ଶିଖେଉଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ତାଙ୍କ ବଡ଼ପୁଅ ସାଙ୍ଗରେ ସେଠିଆସି ପହଂଚିଲେ । ଲୋକଙ୍କ ଆଗରେ ସେ ମତେ ଓ ଟଙ୍କା ପଇସାକୁ ନେଇ ବହୁତ କିଛି ଗାଳି ଦେଇଗଲେ । କପୁର ସାହେବ ବହୁତ କହିଲେ ଭିତରକୁ ଚାଲ କଥା ହେବା, ସେ କିନ୍ତୁ କିଛି ଶୁଣିଲେନି । ତା’ପରେ ତାଙ୍କ ପୁଅ ବି କହିବାରେ ଲାଗିଲା । କପୁର ସାହେବ ତାକୁ ଗାଳି ଦେଲେ। ସେ କିନ୍ତୁ ଆଉ ବି ରାଗିକି କହିବାରେ ଲାଗିଲା ।
ପୁଅ – ରାଣ୍ଡୀ, ନଚେଇବା ପରେ ବି ଟଙ୍କା ମିଳୁନି ଯଦି ବନ୍ଦ କରି ଦଉନ ତମ କଂପାନୀ କିନ୍ତୁ କଂପାନୀ ବନ୍ଦ କଲେ ମନୋରଞ୍ଜନ କେମିତି ହେବ ।
କପୁର – ଲାଜ ମାଡ଼ୁ ନାହିଁ? କେମିତି କଥା କହୁଛି ।
ପୁଅ ଲାଜ ତ ତମକୁ ମାଡ଼ିବା କଥା । ବୁଢ଼ା କାଳରେ ବି ରାଣ୍ଡୀକୁ ପାଳୁଛ ।
କପୁର – ଚୁପ୍ କର, ବଜ୍ଜାତ ଟୋକା ।
(କପୁର ତା’ ଉପରକୁ ହାତ ଉଠେଇବା ପାଇଁ ଚାହିଁଲେ ତ ସେ ହାତକୁ ଧରି ମୋଡ଼ି ଦେଲା ତାଙ୍କର । ତାହା ଦେଖୁ ଦେଖୁ ମୁଁଁ ରହିପାରିଲି ନାହିଁ) କହିଲି-
ନାଚୁଣୀ – ବାସ୍ ବାସ୍ ବହୁତ ହେଲା । ପଳା ଏଠୁ କହୁଛି ଚୁପ୍ ଚାପ୍ । ମୋ ଚଣ୍ଡୀ ରୂପ ଦେଖି ସେମାନେ ସେଠୁ ପଳେଇଲେ । ସେହି ସୁନ୍ଦର କୋଠା କିନ୍ତୁ ସେଠି ଧୂଂସ ପାଇଲା । ନିଜ ତମ୍ବକୁ ଯାଇ କପୁର ସାହେବ ବହୁତ କାନ୍ଦିଲେ । ମତେ ଭି ଭିତରକୁ ଯିବାକୁ ଦେଲେ ନି ।
ତା ପର ଦିନ କଂପାନୀର ସବୁ ସାମାନ ନିଲାମ କରି ଯାହାର ଯାହା ଦେବା ନେବା ଥିଲା ସବୁ ତୁଟେଇଲେ । ଯିବା ପାଇଁ ଆଗକୁ ବଢ଼ିଲେ ମୁଁ ହାତ ଧରିଦେଇ ପଚାରିଲେ କୁଆଡ଼େ ଯାଉଛ ।
କପୁର – ଯିବି କୁଆଡ଼େ, ଜୀବନଟା ଦେଇଦେବି ।
ନାଚୁଣୀ – ଚାଲନ୍ତୁ ମୁଁ ବି ଯିବି ।
କପୁର – ତୁ କୁଆଡ଼େ ଯିବୁ?
ନାଚୁଣୀ – ଆପଣଙ୍କ ସଙ୍ଗେ ମୁଁ ବି ମରିଯିବି ।
କପୁର – ତୁ ତ ମୋର ମଜାକ କରୁଛୁ ।
ନାଚୁଣୀ- ତମେ ନିଜର ମଜାକ ଉଡ଼ଉଛ । ଆଉ ସାଙ୍ଗରେ ମୋର ବି । ଚାଲ ମୋ ସହିତ ।
କପୁର – କଉଁଠିକି?
ନାଚୁଣୀ – କେଉଁଠିକି ଯିବେ ଚାଲନ୍ତୁ । କେଉଁଠି ବି, ଛୋଟ ମୋଟ ନାଚ ଦେଖାଇ ଟଙ୍କା ପାଇପାରିବା ।
ଆଉ ଝିଅ ଶୁଣ, ଆମେ ଏଠିକି ଆସିଗଲୁ । ଜାଗା ଖଣ୍ଡିଏ ନେଇ ନାଚିବା ଗାଇବା ଆରମ୍ଭ କଲୁ । କପୁର କିନ୍ତୁ ଭିତରୁ ପୁରା ଭାଙ୍ଗି ପଡ଼ିଥିଲେ ତେଣୁ ବେଶି ଦିନ ବଞ୍ôଚଲେ ନାହିଁ । ମୁଁ ରହିଗଲି ବାସ୍ । ମୃତ୍ୟୁ ଚାରିଆଡ଼ୁ ମତେ ବି ଘେରିଛି, କିନ୍ତୁ ମୁଁ ତା’ର ଫାସରେ ଆସୁନାହିଁ । ଦିନ ତ ବିତି ଯାଏ ତୋ ସହିତ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରି ।
ରାତିରେ ଚାରିଆଡ଼ୁ ଆକ୍ରମଣ କରନ୍ତି ମତେ । ସେମାନଙ୍କ ହାତରେ ରାଶିର ଫାସ ଥାଏ, ଆଉ ମତେ ସେମାନେ ଘୋଷାରି ଘୋଷାରି ପକେଇ ଦିଅନ୍ତି ଶିଆଳ ଓ ବାଜ ପକ୍ଷୀ ଆଗରେ, ସେମାନେ ମତେ ଆମ୍ପୁଡ଼ିବା ପାଇଁ ଧାଇଁ ଆସନ୍ତି । ମୁଁ କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ଅକ୍ତିଆରରେ ଆସେ ନାହିଁ । ମୁଁ ନାଚିବାରେ ଲାଗେ । ମୋ ପରି ନାଚୁଣୀକୁ କେମିତି ବାନ୍ଧିବେ ସେଇ ଫାନ୍ଦରେ? ସେଥିପାଇଁ ଏବେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଞ୍ଚିଛି (ହସି ହସି) । ଲୋକ କହନ୍ତି ରାତିରେ ଭୂତ ନାଚେ ଏଠି । ହଁ ଠିକ୍ ତ କଥା, ଭୂତ ତ ଅଟେ ମୁଁ । କିସୁକିବାଈ ନାଚୁଣୀର ଭୁତ ।
ଆରେ ଆରେ ଦେଖ ସେମାନେ ଆସିଗଲେ । ଉଠ ଝିଅ ଉଠ ଯା ନାଚ । ନାଚ ଝିଅ ନ ହେଲେ ତତେ ବି ବାନ୍ଧି ଦେବେ ରସିରେ । ନାଚ ଝିଅ ନାଚ …
ନାଚୁଣୀ ଗୋଟିଏ ଧୂନରେ ଭରପୂର ନୃତ୍ୟ କରେ, ଯାହାକି ମୃତ୍ୟୁକୁ ଜିଣିଗଲା ପରି ଲାଗେ । ଧୀରେ ଧୀରେ ସେ ନୃତ୍ୟ ଜୀବନ୍ତ ଉତ୍ସବ ଭଳି ଲାଗେ । ନୃତ୍ୟ ଚାଲୁଥାଏ ଓ ପରଦା ପଡ଼େ ।
ଭାନୁ ଭାରତୀ
୧୯୪୭ ରେ ଭାନୁ ଭାରତୀଙ୍କ ଜନ୍ମ ରାଜସ୍ଥାନର ଆଜମୀରରେ । ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ନାଟ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ । ସତୁରଟିରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଉର୍ଦ୍ଦେଶନା ଓ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ସାରିଛନ୍ତି । ଦୂରଦର୍ଶନ ପାଇଁ ଅନେକ ବୃତ୍ତି- ଚିତ୍ର ନିର୍ମାଣ କରିଛନ୍ତି । ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡ଼େମୀ, ରଜାସ୍ଥାନ ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ତଥା ରାଜସ୍ଥାନ ସଙ୍ଗୀତ ନାଟକ ଏକାଡ଼େମୀ ଦ୍ୱାରା ପୁରସ୍କୃତ । ‘ଆଜ ରଙ୍ଗମଣ୍ଡଳ’ ନାଟ୍ୟ ସଂସ୍ଥାର ମଧ୍ୟ ସେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ।
