ଉତ୍ତର : ମୁଁ ପେଶାରେ ଜଣେ ଚିକିତ୍ସକ କିନ୍ତୁ ସଙ୍ଗୀତ ପ୍ରତି ରୁଚି ରହିଛି ।
ପ୍ରଶ୍ନ : ସଙ୍ଗୀତର ବିଜ୍ଞାନ ବିଷୟରେ ଆପଣ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି । ପ୍ରକୃତରେ ସଙ୍ଗୀତର ବିଜ୍ଞାନ କ’ଣ?
ଉତ୍ତର : ପ୍ରତ୍ୟେକ ମଣିଷର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମାନସିକ ସ୍ତର (କୋଷ) ରହିଛି, ଯେପରି (୧) କାମମୟ କୋଷ (Conscious mind) (୨) ମନମୟ କୋଷ (subconscious mind) ଓ (୩) ଅତିମାନସ (Supramental) (୪) ବିଜ୍ଞାନମୟ କୋଷ (Sublibmal) ହିରଣ୍ମୟ କୋଷ (Causal subtal) । ସେଗୁଡ଼ିକର ମଧ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ତରଙ୍ଗ ବା wave ଥାଏ । ଯେପରି
β (ବିଟା wave) : 12-15 wave/sec.
≤ (ଆଲଫା ୮-୧୨ wave): 8-12 wave/sec
€ (ଥିଟା wave) : 4-8 wave/sec
∞ (ଡେଲଟା wave) : 1-4 wave/sec
¥ (ଗାମା wave) : 0-1 wave/sec
ଜଣକର ମାନସିକ ତରଙ୍ଗ ଅତିମାନସ ବା ୪-୮ wave/sec ରେ ପହଞ୍ଚିଗଲେ ତାର ଦିବ୍ୟଚକ୍ଷୁ ବା ତୃତୀୟ ନୟନ ଖୋଲିଯାଏ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୀତରେ ମଧ୍ୟ ତାର ନିଜସ୍ୱ ତରଙ୍ଗ ବା Frequency ଥାଏ । ଅଧିକ ତରଙ୍ଗଯୁକ୍ତ ଗୀତ ଶୁଣିଲେ ମନ ଅସ୍ଥିର ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ କମ୍ ତରଙ୍ଗ ଯୁକ୍ତ ଗୀତ ଶୁଣିଲେ ମନ ସ୍ଥିର ହୋଇ ଶାନ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଦିବ୍ୟଚକ୍ଷୁ ଖୋଲିଯାଇଥାଏ । ଏହା କେବଳ ରାଗ ସଙ୍ଗୀତରେ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ସଙ୍ଗୀତ ବଳରେ ପିଟ୍ୟୁଟାରୀ ଗ୍ରନ୍ଥିରୁ ‘ଏଣ୍ଡୋରଫିନ୍’ ନାମକ ‘ନ୍ୟୁରୋଟ୍ରାନ୍ସମିଟର’ ଝରି ମାନସିକ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ ସାଙ୍ଗକୁ ଶରୀରରୁ ଯନ୍ତ୍ରଣା ମଧ୍ୟ କମାଇ ଦେଇଥାଏ । ପନିଆଲ୍ ଗ୍ରନ୍ଥିରୁ ମେଲାଟୋନିନ୍ ହରମୋନ ଝରାଇ ଦିବ୍ୟଚୁକ୍ଷ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
ପ୍ରଶ୍ନ : ‘ସଙ୍ଗୀତ’ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କ ଉପରେ କେଉଁଭଳି ମାନସିକ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ?
ଉତ୍ତର : ସଙ୍ଗୀତ ମଣିଷ ମନ ଉପରେ ଗଭୀରଭାବେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ । ଯେଉଁ ତରଙ୍ଗଯୁକ୍ତ ଗୀତ ଶୁଣିବେ ସେଇ ତରଙ୍ଗକୁ ମନ ଚାଲିଯାଇଥାଏ । ବିଶେଷ କରି ରାଗ ସଙ୍ଗୀତରେ Frequency (wave/sec) ଅତି କମ୍ ଥାଏ । ଏବଂ ଆଧୁନିକ ସଙ୍ଗୀତରେ ଅଧିକ ଥାଏ । ତେଣୁ ରାଗ ସଙ୍ଗୀତ ବଳରେ ମଣିଷର ମନ ଅଧିକ ବିକଶିତ ହୋଇଥାଏ । ବିଜ୍ଞାନମୟ କୋଷରେ ପହଞ୍ଚିଗଲେ ବିଜ୍ଞାନର ମଧ୍ୟ ଉଦ୍ଭାବନ ହୋଇଥାଏ । ସେଥିପାଇଁ ଆଇନଷ୍ଟାଇନ୍ ମନକୁ ସୂକ୍ଷ୍ମ କରିବା ପାଇଁ ବେହେଲା ବାଦନ କରୁଥିଲେ ।
ପ୍ରଶ୍ନ : ମଣିଷ ପାଇଁ ସଙ୍ଗୀତର କ’ଣ ସବୁ ଉପଯୋଗୀତା ରହିଛି?
ଉତ୍ତର : ସଙ୍ଗୀତ ମଣିଷକୁ ମନୋରଞ୍ଜନ କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଶାରୀରିକ ମାନସିକ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ବିକାଶ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ସମାଜ ସଂସ୍କାର ଦିଗରେ ଏହାର ଭୂମିକା ଯଥେଷ୍ଟ ରହିଛି । ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଏହାକୁ ‘ନନ୍ଦନ ବିଜ୍ଞାନ’ କୁହାଯାଏ । ଏହା ବଳରେ ମଣିଷ ସବିକଳ୍ପ ସମାଧି ଲାଭ କରିପାରେ ।
ପ୍ରଶ୍ନ : ରୋଗର ଉପଶମ ପାଇଁ ସଙ୍ଗୀତକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇ ପାରେ କି?
ଉତ୍ତର : ସାଧାରଣତଃ ୭୦% ରୋଗ psycho-somatic ଅର୍ଥାତ୍ ମନରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ଶରୀରକୁ ଆକ୍ରାନ୍ତ କରିଥାଏ । ମନରେ ଶାନ୍ତି ଆସିଗଲେ ଶରୀର ଆପେ ଆପେ ନୀରବ ହୋଇଯାଏ । ସଙ୍ଗୀତ ବଳରେ ଏଣ୍ଡୋରଫିନ୍ ନାମକ ନ୍ୟୁରଟ୍ରାନ୍ସମିଟର କ୍ଷରିତ ହୋଇ ମନରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରଦାନ ସାଙ୍ଗକୁ ଶରୀର ଯନ୍ତ୍ରଣା ଲାଘବ କରିଥାଏ ।
କେତେ ରାଗ ସଙ୍ଗୀତ ବଳରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ରୋଗ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଇପାରେ ଯେପରି :-
ରାଗ ବାଗେଶ୍ରୀ – ବହୁମୂତ୍ର, ରକ୍ତଚାପ
ରାଗ ପୁରିୟା ଧନାଶ୍ରୀ – ଅମ୍ଳରୋଗ
ରାଗ ଦରବାରୀ – ମାନସିକ ଚାପ
ରାଗ ତୋଡ଼ି – ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ, ଥଣ୍ଡା ଓ ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଦା
ରାଗ ଅର୍ହିଭୈରବ – ଉଚ୍ଚରକ୍ତ ଚାପ
ରାଗ ଭୈରବୀ – ଯକ୍ଷ୍ମା, କର୍କଟ, ସାଇନୋସାଇଟିସ୍, ଦାନ୍ତବିନ୍ଧା
ରାଗ ମହ୍ଲାର – ଶ୍ୱାସ
ପ୍ରଶ୍ନ : ସଙ୍ଗୀତର ଅନ୍ୟକ’ଣ ଉପଯୋଗୀତା ରହିଛି?
ଉତ୍ତର : ମ୍ୟୁଜିକ ଥେରାପି ଦ୍ୱାରା ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅତି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଣାଯାଇପାରିବ । ବିସ୍ମୟ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ସୃଷ୍ଟିକରାଯାଇ ପାରିବ । ଯେପରି ଏକ ବର୍ଷର ପାଠ୍ୟକ୍ରମକୁ ଏକ ମାସରେ ଅତିକ୍ରମ କରିପାରିବେ ।
ପ୍ରଶ୍ନ : ସଙ୍ଗୀତ ସମ୍ପର୍କରେ ଏତେ ଗବେଷଣା ଆପଣ କେବେ କଲେ ଓ କାହିଁକି ଏ ବିଷୟରେ ଏତେ ଆଗ୍ରହ ଦେଖାଇଲେ?
ଉତ୍ତର : ମୋର ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଅଛି ଯାହାର ନାମ Mind-Master Mid Brain Activation Centre, ଯେଉଁଠି ୬ ବର୍ଷରୁ ୧୪ବର୍ଷ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ୩ ମାସ ଧରି ଏକ ଟ୍ରେନିଂ ଦିଆଯାଏ । ସେଠିକାର ପିଲାମାନେ ଆଖିବନ୍ଦ କରି ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ବହି ପଢ଼ିପାରନ୍ତି । ଏହା କେବଳ ସଙ୍ଗୀତ ଦ୍ୱାରା ସମ୍ଭବ ହୋଇଥାଏ । ଏହିପରି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଅନୁଭୂତି ପାଇବାପରେ ମୋର ସଙ୍ଗୀତ ବିଜ୍ଞାନ ବିଷୟରେ ଜାଣିବାପାଇଁ ଅଧିକ ଆଗ୍ରହ ହେଲା ।
Photo credit- https://bit.ly/3u9B8f9
